ادبیات 1
1. وای بر جان توکه بد گوهری جان بری کرده ای و جان نبری
2. قطره علم است اندر جان من وارهانش از هوا وز خاک تن
3. ارجمند گرداننده ی بندگان از خواری .
4. ز تن خون و خوی را فرو ریختند .
5. مردی از شرق برخاست / آسمان را ورق زد .
6. آشیان من بیچاره، اگر سوخت چه باک! فکر ویران شدن خانه صیاد کنید
7. شبی را تا شبی با لشکری خرد زتن ها سر ، ز سر ها خود افکند
8. از سخن بی فایده دوری گزین که سخن بی سود ، همه زیان باشد و سخن که از او بوی دروغ آید و بوی هنر نیاید ، نا گفته بهتر .
9. ما را به انعام واکرام از راه دریا گسیل کرد
11 باید با حفظ اعتدال ، از افراط و تفریط مصون بمانیم .
12 خدایی او راست در خورنده .
13. چون نیک نظر کردم .
14 والدینم سخت مغموم بودند .
15 پی بردیم راه دست خودش هم نیست .
16. در این کار تعبیه ای هست .
17 دهنده ای که خواستن جز از او نیست خوش گوار .
18. گفتند به اتفاق یک سر کز کعبه گشاده گردد این در
19. خانه ای کاو شود از دست اجانب آباد ز اشک ویران کنش آن خانه که بیت الحزن است
20. شر که آن دید دشنه باز گشاد پیش آن خاک تشنه رفت چو باد
21. الهی هميشه نان سواره باشد و او پیاده !
22 و در هر که این دو گوهر یابی جنگ در وی زن که همه را به کار آید .
23. خرامان بشد سوی آب روان چنان چون شده باز جوید روان
24. . سه ماه بود که موی سر باز نکرده بودیم .
25. معلم رنگ را نگارین می ریخت . اما در بیرنگ اسب ،حرفی در کارش بود .
26. سَمَک و آتشَک نگاه می داشتند .
27. هر آن سر گرانی که من کردم اول جهان کرد از آن بیشتر سر گرانی
28. ما را به انعام و اکرام به راه دریا گسیل کرد ، چنان که در فراغ به پارس رسیدیم.
29. سخن نه بر جایگاه ، اگر چه خوب باشد ، زشت نماید .
30. مرد پارسی دست تنگ بود و وسعتی نداشت که حال مرا مرمتی کند .
31. مرا مشاطه ی صبح و زینت بخش ریاحین و ازهار می نامند .
32. چون رایت عشق آن جهان گیر شد چون مه لیلی آسمان گی
33. بناي زندگي در آب مي ديد
ب- در عبارات زیر ، معنی لغاتی که زیر آن خط کشیده شده است را بنویسید .
1. حاکم جیره و مواجب این همه جمعیت را از کجا می دهد .......
2. مشاطه نمی خواهد زیبایی رخسارم ........
3. سوگند به یزدان دادار که آتشک غدر نکند ………
4. شر به سبب خبث و طینت آن را نپذیرفت …….
5. چنان نباشیم که خود را فقط تن بینگاریم ……..
6. رقعه ای نوشتم و عذری خواستم ……….
7. به زبان تازی گفتم ……..
8. سپاس و آفرین ایزد جهان آفرین راست ………. خدایی او راست در خورنده…….
9. دلال و قیم در آمدند و خدمت کردند ……..
10. حالا تازه می فهمند که شان مقنن از آن بالا تر است ……….
11. از یال و غارب به زیر آمد . از پستی پشت گذشت ……….
12. در چنان بیغوله ای آشنایی غنیمتی بود ………..
13. و معلم که از مخمصه رسته بود ……..…. معلم مشوش بود ………..
14. و صوفیه هم برای اعتکاف در مسجد خلوت می گزیدند ............
15. بنشاند چو ماه در یکی مهد ........
16. پرندگان از مواهب طبیعت برخوردار می شوند ……..
17. غدر نکند و خیانت نیندیشد …..
18. مساجد نزدیک بود به دارالاماره …….
ج- خود آزمایی :
1. اصطلاح " به روی بزرگوار خود نیاورد " کنایه از چیست ؟ معادل امروزی آنرا بنویسید .
2. مصراع " زمانه بیامد نبودش توان " یعنی چه ؟
3. پیام اصلی درس (در امواج سند )چیست ؟
4. "لباس پوست دوم انسان نیست خانه ی اول اوست " یعنی چه ؟
5. جمله ی " آن طرفش را فراشان می دانند و چوب دستی های آنان " یعنی چه ؟
6. هدف سهراب از لشکر کشی به ایران چه بود ؟
7. شعر سنتی با شعر نو چه فرقی دارد ؟
8. معادل امروزی عبارت های " بر نشین " و " در رویم " را بنویسید .
9. مجنون در جوار کعبه از خدا چه خواست ؟
10. برای واژه " همّت " دو هم خانواده بنویسید .
11. حرف "ک" در "خورجینک " به چه معنایی است ؟
12. در غزل اجتماعی به چه مسائلی پرداخته می شود ؟
13. منظور از " تازیک " در بیت زیر چیست ؟
14. به آتش های ترک وخون تازیک به رود سند تا جیحون نشنید
15. در بیت : " آمد آورد پیش خیر فراز / گفت گوهر به گوهر آمد باز " مقصود از گوهر اول و دوم چیست؟
16. منظور از " گل هایی که در نسیم آزادی می شکفتد " چیست ؟
17. مفهوم مصراع " بنای زندگی بر آب می دید " را بنویسید .
18. چرا علیرضا قزوه نام سفرنامه ی خود را " پرستو در قاف " گذاشته است ؟
19. در بیت زیر منظور از " مرغ اسیر " چیست ؟
ناله مرغ اسیر این همه بهر وطن است مسلک مرغ گرفتار قفس ، هم چو من است
20. منظور از " لباس پوشید تا خود را بپوشد " چیست ؟
21.معادل امروزی " فرو بریم " ( بگذار تا فردا داری در میدان فرو بری ) و " قفا زدن " چیست ؟
22 . دوآرايه ادبي دراين بيت بنويسيد: به مغرب سینه مالان قرص خورشید نهان می گشت پشت کوهساران
د – درک مطلب :
با توجه به ابيات به پرسش ها پاسخ دهيد .
1- جواني چنین گفت روزی به پیری که چون است با پیری ات زندگان؟
بگفت اندر این نامه حرفی است مبهم که معنی اش جز وقت پیری ندانی
جوانی نکو دار که این مرغ زیبا نماند در این خانه ی استخوان
متاعی که من رایگان دادم از کف تو گر می توانی مده رایگان
هر آن سر گرانی که من کردم اول جهان کرد از آن بیشتر سر گرانی
1- منظور از (نامه )در بیت دوم چیست ؟
2- خانه ی استخوان “یعنی چه ؟
3- در ابیات بالا شاعر جوانی را استعاره از چیزهایی می داند ؟
4- (سر گرانی کردن ) کنایه از چیست ؟
2- حالی آن لعل آبدار گشاد پیش آن ریگ آبدار نهاد
کسی کاو به کشتی نبرد آورد سر مهتری زیر گرد آورد
"لعل آبدار " و"ریگ آبدار " کنایه از چیست ؟
3- ( سر مهتری زیر گرد آوردن ) کنایه از چیست ؟
4- منظور از " سد روان " در بیت " از آن سد روان دردیده ی شاه / زهر موجی نیش می رفت " چیست ؟
6- زبان فارسی زیبایی خود را از چه چیزی دارد ؟
7- در مصراع " تا چراغ از تو نگیرد دشمن " منظور از چراغ چیست ؟
8- عبارت "اما در بیرنگ اسب حرفی به کارش بود " یعنی چه ؟
9- عبارت " کمربند خود را تنگ تر بست " چه مفهومی دارد .
10- چرا در نگار گري اسليمي از نقش آدمي استفاده نمي شود؟
11- بیت " ولی چندان که برگ از شاخه می ریخت / دو چندان می شکفت وبرگ می کرد " کنایه از چیست ؟
12- در بيت «برداشته دل زکار او بخت / در ماند پدر به کار او سخت » کلمات قافیه را مشخص کنید .
13- در بيت «به مغرب سینه مالان قرص خورشید / نهان می گشت پشت کوهساران » کدام واژه دارای آرایه ی " جان بخشی ( تشخیص ) " است ؟
14- من تفنگم در مشت / کوله بارم بر پشت / بند پوتینم را محکم می بندم / پسرم می پرسد / تو چرا می جنگی ؟ / با تمام دل خود می گویم : / تا چراغ از تو نگیرد دشمن .
الف- " بند پوتین را محکم می بستن " کنایه از چیست ؟
ب- منظور شاعر از " چراغ " چیست ؟
15- بیت های زیر را بخوانید و به پرسش ها پاسخ دهید :
به گردان لشکر سپهدار گفت : که این راز باید که ماند نهفت
مگر کان دلاور گو ساله خورد شود کشته بر دست این شیر مرد
• منظور شاعر از "راز " چیست ؟
• منظور از " گو سال خورد" و " شیر مرد " چیست ؟
16- مقصود از " خورشید علم " در عبارت زیر کیست ؟در قبرستان بقیع ، آن سنگ سومی ، قبر خورشید علم است .
17- "نگاه می داشتند " در عبارت " سمک و آتشک نگاه می داشتند تا قطران بخفت ." یعنی چه ؟
18- در درس مرغ گرفتار منظور از" گنچ خداداد" بيت آخر چيست؟
ه – دانش های ادبی :
1. به غزل هایی که محتوای آن ها بیشتر مسایل سیاسی و اجتماعی است، چه می گویند ؟
2. نام نویسنده آثار زیر را بنویسید . با کاروان حله ................. داستان هاي دل انگيز ادبيات فارسي ............
بحر در کوزه ........ اتاق آبي......... قطرات سه گانه ............ خوان اخوان..........
3. اگر نویسنده به بیان حالات و احساسات خویش بپردازد چه نوع نوشته ای است ؟
4. نام دو روزنامه ای را که محمد تقی بهار در دوران استبداد صغیر انتشار داد بنویسید ؟
5. مقالات سیاسی و انتقادی دهخدا چه نام دارد ؟ و در کدام روزنامه به چاپ می رساند ؟
6. شعر و نثر دوره ی مشروطه از نظر مضمون چگونه است ؟
7. در بیت زیر چه آرایه ی ادبی دیده می شود ؟
بیستون بر سر راه است ، مبادا ز شیرین خبری گفته و غمگین دل فرهاد کنید
8. ویژگی اصلی حماسه را بنویسید .
9. در عبارت مقابل چه آرایه ای به کار رفته است ؟ " چه جای شکر و شکایت زنقش بیش و کم است "
10. در بیت زیر کدام کلمه در مفهوم استعاری به کار رفته است ؟
متاعی که من رایگان دادم از کف تو گر می توانی مده رایگانی
11."مرا به اين آتش انداخت " آتش استعاره از چيست؟ " بر طرف چمن بودن" كنايه از چيست؟
12. سیاحت نامه ی ابراهیم بیک اثر کیست و در چه قالبی نوشته شد است ؟
13. کتاب فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی اثر کیست و موضوع آن چیست ؟
14. ادبیات تعلیمی را تعریف کنید .
15. در جمله ی " نه هر که به قامت مهتر به قیمت بهتر " چه آرایه ای به کار رفته است ؟
16. در ادبیات غرب به نمایشی که تصویر ناکامی اشخاص برجسته است ............ می گویند .
17. دو موضوع قالب چهار پاره را نام ببرید .
18. غزل اجتماعی در چه دوره ای در ایران رواج یافت ؟ یک شاعر از این دوره نام ببرید .
19. دو ویژگی شعر سهراب سپهری را بنویسید .
20. در ادبیات غرب ، نمایش تجسم عیوب و رذیلت های اخلاقی به گونه ی خنده دار را......... می گویند.
21.از شاعران فارسی زبان تاجیکستان یک شاعر نام ببرید .
22. چهار پاره در ایران از چه دوره ای رواج یافت ؟ یک شاعر چهار پاره سرا نام ببرید .
23. دو مورد جان مایه شعر ملک الشعرای بهار را ذکر کنید .
این وبلاگ جهت ارتباط بیشتر با فرهیختگان و اندیشمندان این مرز و بوم دانش خیز طراحی شده است وطرح نکات و موضوعات مختلف بنا بر "جز این است و غیر از این نیست " نمی باشد .خواهشمند است پیشنهادها و نظرات گرانقدر خود را در راستای بهبود روند اموزش دریغ نفرمایید. در ضمن هر گونه تبادل اطلاعات از این وبلاگ جهت پیشبرد و تسهیل اهداف آموزشی آزاد است.